Ca dao Việt Nam

Mục lục :	Đầu · 0–9 · A Ă Â B C D Đ E Ê F G H I J K L M N O Ô Ơ P Q R S T U Ư V W X Y Z

Ca dao (歌謠) là thơ ca dân gian Việt Nam được truyền miệng dưới dạng những câu hát không theo một điệu nhất định, thường phổ biến theo thể thơ lục bát cho dễ nhớ, dễ thuộc. Ca dao là một từ Hán Việt, theo từ nguyên, ca là bài hát có chương khúc, giai điệu; dao là bài hát ngắn, không có giai điệu, chương khúc.

A - Ă - Â

Ai ơi bưng bát cơm đầy,

Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.

Ai đưa con sáo sang sông,

Để cho con sáo sổ lồng bay ra.

Anh về học lấy chữ hương,

Chín trăng em đợi, mười thu em chờ.

Anh đi anh nhớ quê nhà,

Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương.

Nhớ ai dãi nắng dầm sương,

Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao.

Anh em nào phải người xa,

Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân.

Yêu nhau như thể tay chân,

Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy.

Anh đi anh nhớ non buồi

Nhớ sông Vị Thủy, nhớ người còn trinh

Áo anh sứt chỉ đường tà

Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu.

Ai về Hà Tĩnh thì về,

Mặc lụa chợ Hạ, uống chè hương sen.

Ai về Tuy Phước ăn nem,

Ghé qua Hưng Thạnh mà xem Tháp Chàm.

Ai về đến huyện Đông Anh,

Ghé xem phong cảnh Loa Thành Thục Vương.

Cổ Loa hình ốc khác thường,

Trải qua năm tháng, nẻo đường còn đây.

Anh hùng là anh hùng rơm,

Ta cho mồi lửa hết cơn anh hùng.

Ai về tôi gửi buồng cau,

Buồng trước kính mẹ, buồng sau kính thầy.

Ai về nhớ Vải Ninh Hòa,

Nhớ cau Hổ Bái, nhớ cà Đan Nê,

Nhớ dừa Quảng Hán, Lựu Khê,

Nhớ cơm chợ Bản, thịt dê Quán Lào.

Ai về Nhượng Bạn thì về,

Gạo nhiều, cá lắm, dễ bề làm ăn.

Anh ơi! Cố chí canh nông

Chín phần ta cũng dự trong tám phần

Hay gì để ruộng mà ngăn,

Làm ruộng lấy lúa,chăn tằm lấy tơ.

C

Cây cao thì gió càng lay ,

Càng cao danh vọng càng đầy gian nan.

Công cha như núi Thái Sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra,

Một lòng thờ mẹ kính cha,

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

D

Dã tràng se cát biển đông,

Nhọc nhằn mà chẳng nên công cán gì.

Dù ai nói ngả nói nghiêng,

Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.

Dạy con từ thuở còn thơ,

Dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về.

Dù em con bế con bồng,

Thi đua yêu nước quyết không lơ là.

Dù ai đi ngược về xuôi,

Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.

Dao cau rọc lá trầu vàng

Mắt anh anh liếc,mắt nàng nàng đưa.

Ai về đến huyện Sa Pa

Nhớ xem phong cảnh nóc nhà Đông Dương

Đ

Đi cho biết đó biết đây,

Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn.

Con gái nói có là không,

Nói yêu là ghét, nói buồn là vui.

Đàn ông đi biển có đôi,

Đàn bà đi biển mồ côi một mình.

Đời người có một gang tay,

Ai hay ngủ ngày còn có nửa gang.

Đường đi không khó vì ngăn sông cách núi,

Mà chỉ khó vì lòng người ngại núi e sông.

Đa tình thì vướng nợ tình,

Trách người đã vậy, trách mình sao đây !

Đã cam quấn quít má đào,

Những mong chim nhạn mai trao chỉ hồng.

Đêm qua ra đứng bờ ao,

Trông cá, cá lặn, trông sao, sao mờ.

Buồn trông con nhện giăng tơ

Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai ?

Buồn trông chênh chếch sao Mai.

Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ?

Đôi ta bắt gặp nhau đây,

Như con bò gầy gặp bãi cỏ hoang.

Đôi ta như tượng mới tô,

Như chuông mới đúc, như chùa mới xây.

Đôi ta như lửa mới nhen,

Như trăng mới mọc, như đèn mới khêu.

Đôi ta như rắn liu điu,

Nước chảy mặc nước, ta dìu lấy nhau.

Đôi ta như ruộng năm sào,

Cách bờ ở giữa làm sao cho liền?

Đôi ta như thể đồng tiền,

Đồng sấp, đồng ngửa, đồng nghiêng, đồng nằm.

Đôi ta như thể con bài,

Đã quyểt thì đánh, đừng nài thấp cao

Đôi ta như đá với dao,

Năng siếc, năng sắc, năng chào, năng quen.

Đôi ta như ngãi Phan Trần,

Khi xa ngàn dặm, khi gần bên đôi.

Đôi ta như rượu với nem,

Đang say ngây ngất, ai dèm chớ xa.

Đôi ta như lúa đòng đòng,

Đẹp duyên nhưng chẳng đẹp lòng mẹ cha

Đôi ta như chỉ xe ba,

Thầy mẹ xe ít, đôi ta xe nhiều.

Đêm nằm lưng chẳng tới giường,

Trông cho mau sáng ra đường gặp em.

Đi ngang thấy ngọn đèn chong chóng,

Thấy em nho nhỏ, muốn bồng mà ru.

Đường dài ngựa chạy biệt tăm,

Người thương có nghĩa trăm năm cũng về.

Đầu năm ăn quả thanh yên,

Cuối năm ăn bưởi cho nên đèo bòng.

Vì cam cho quýt đèo bòng,

Vì em nhan sắc cho lòng nhớ thương.

Đêm khuya thiếp mới hỏi chàng:

Cau xanh ăn với trầu vàng xứng chăng?

Trầu vàng nhá lẫn cau xanh,

Duyên em sánh với tình anh tuyệt vời.

Đói lòng ăn nửa trái sim,

Uống lưng bát nước đi tìm người thương

Người thương, ơi hỡi, người thương,

Đi đâu mà để buồng hương lạnh lùng.

Đôi ta cùng bạn chăn trâu,

Cùng mặc áo vá nhuộm nâu một hang.

Bao giờ cho gạo bén sang,

Cho trăng bén gió, cho nàng bén anh.

Đường xa thì thật là xa,

Mượn mình làm mối cho ta một người.

Một người mười tám đôi mươi,

Một người vừa đẹp vừa tươi như mình.

Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà,

Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn.

Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn,

Tào Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.

Đêm qua vật đổi sao dời,

Tiếc công gắn bó nhỡ lời giao đoan.

Đêm qua trời sáng trăng rằm,

Anh đi qua cửa em nằm không yên.

Mê anh chẳng phải mê tiền,

Thấy anh lịch sự có duyên dịu dàng.

Thấy anh em những mơ màng,

Tưởng rằng đây đấy phượng hoàng kết đôi.

Thấy anh chưa kịp ngỏ lời,

Ai ngờ anh đã vội dời gót loan.

Thiếp tôi mê mẩn canh tàn,

Chiêm bao như thấy anh chàng ngồi bên.

Tỉnh ra lẳng lặng yên nhiên,

Tương tư bệnh phát liên miên cả ngày.

Nghĩ rằng duyên nợ từ đây,

Xin chàng hãy lại chơi đây chút nào.

Cho thiếp tỏ thiệt thấp cao!

Đợi chờ trúc ở với mai,

Đợi chờ anh ở với ai chưa chồng.

Đi qua nghiêng nón, cúi lưng,

Anh không chào, em không hỏi, vì chưng đông người.

Đôi ta thương mãi nhớ lâu,

Như sông nhớ nước, như nhành dâu nhớ tằm.

Đấy, đây xứng đáng cũng vừa,

Xin đừng kén chọn lọc lừa nơi nao.

Đu đủ tía, giềng giềng cũng tía,

Khoai lang ngâm, ngọn mía cũng giâm.

Củi kia chen lẫn với trầm,

Em giữ sao cho khỏi, kẻo lầm, bớ em!

Đi đâu bỏ nhện giăng mùng,

Bỏ đôi chiếu lạnh, bỏ phòng quạnh hiu!

Đại Hoàng phong cảnh hữu tình,

Của nhiều đất rộng gái xinh trai tài.

Đố ai lặn xuống vực sâu,

Mà đo miệng cá, uốn câu cho vừa.

Đố ai bắt chạch đằng đuôi,

Bắt chim đầu cánh, bắt người trong trăng.

Đố ai biết đá mấy hòn,

Tua rua mấy chiếc, trăng tròn mấy đêm.

Đố ai lượm đá quăng trời,

Đem gầu tát biển, ghẹo người trong trăng.

Đom đóm bay ra, trồng cà tra đỗ,

Tua rua bằng một, cất bát cơm chăm.

Tháng tư mua nứa đan thuyền,

Tháng năm tháng sáu gặt miền ruộng chiêm.

Đố ai tát bể Đông Khê,

Tát sông Bồ Đề, trăng tròn mấy đêm.

Đông Thành là mẹ là cha,

Đói cơm rách áo thì ra Đông Thành.

Đường vô xứ Nghệ quanh quanh,

Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.

Ai vô xứ Nghệ thì vô!

Đường lên Mường Lễ bao xa?

Trăm bảy mươi thác, trăm ba mươi ghềnh.

Đường lên xứ Lạng bao la?

Cách một trái núi với ba quãng đồng.

Ai ơi, đứng lại mà trông,

Kìa núi thành Lạng, kìa sông Tam Cờ…

Đường về Kiếp Bạc bao xa?

Đường về Kiếp Bạc có cây đa Bồ Đề.

Có yêu anh cắp nón ra về,

Giàu ăn, khó chịu chớ hề thở than.

Đất ta bể bạc, non vàng,

Bể bạc Nam Hải, non vàng Bồng Miêu.

Đố ai biết lúa mấy cây,

Biết sông mấy khúc, biết cây mấy tầng.

Đi bộ thì khiếp Hải Vân,

Đi thuyền thì khiếp sóng Thần, hang Dơi.

Yêu nhau cho thịt cho xôi,

Ghét nhau đưa đến Kim Bôi , Hạ Bì.

Đò từ Đông Ba, đò qua Đập Đá,

Đò từ Vĩ Dạ thẳng ngả Ba Sình.

Lờ đờ bóng ngả trăng chênh,

Tiếng hò xa vọng, nặng tình nước non.

Đức Thọ gạo trắng nước trong,

Ai về Đức Thọ thong dong con người.

Đầm Đại Từ hoa sen thơm ngát

Giếng Đại Từ nước mát nước trong

Dòng Tô uốn khúc lượn quanh

Đất nuôi trẻ nhỏ lừng danh trong ngoài.

Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh

Nước Tháp Mười lóng lánh cá tôm.

Đố anh con rết mấy chân?

Núi Đầu Mâu mấy thước, chợ Hôm mấy người?

Đất Châu Thành anh ở

Xứ Cần Thơ nọ em về

Bấy lâu sông cận biển kề

Phân tay mai trúc dầm dề hột châu.

Đống Đa ghi để lại đây,

Bên kia thanh miếu, bên này Bộc am.

Đồng Nai có bốn rồng vàng,

Lộc họa Lễ phú San đàn Nghĩa thi.

Đời vua Thái Tổ, Thái Tông,

Con bế con bồng, con dắt, con mang.

Bò đen húc lẫn bò vàng,

Hai con húc chắc, đâm quàng xuống sông.

Thằng bé chạy về bảo ông

”Bò đen ta ngã xuống sông mất rồi”.

Đàn ông miệng rộng thì tài,

Đàn bà miệng rộng điếc tai láng giềng.

Đàn ông nông nổi giếng khơi,

Đàn bà sâu sắc như cơi đựng trầu.

Đói thì đầu gối phải bò,

Cái chân hay chạy cái giò hay đi.

Đồng tiền không phấn không hồ,

Sao mà khéo điểm khéo tô mặt người!

Đem chuông đi đấm nước người,

Chẳng kêu cũng đấm ba hồi lấy danh.

Đi đâu mà bỏ mẹ già,

Gối nghiêng ai sửa, tách trà ai dâng.

Đói lòng ăn hột chà là,

Để cơm nuôi mẹ , mẹ già yếu răng.

Đẻ con chẳng dạy chẳng răn,

Thà rằng nuôi lợn mà ăn lấy lòng.

Đã sinh ra kiếp ở đời,

Trai thời trung hiếu đôi vai cho tròn.

Gái thời trinh tịnh lòng son,

Sớm hôm gìn giữ kẻo còn chút sai.

Trai lành gái tốt ra người,

Khuyên con trong bấy nhiêu lời cho chuyên.

Đã rằng là nghĩa vợ chồng,

Dầu cho nghiêng núi, cạn sông chẳng rời.

Đắng cay cũng thể ruột rà,

Ngọt ngào cho lắm cũng là người dưng.

Em chồng ở với chị dâu,

Coi chừng kẻo nó giết nhau có ngày.

Con cô, con cậu thì xa,

Con chú, con bác thật là anh em.

Đói thì ăn ngô, ăn khoai,

Đừng ở với dượng, điếc tai láng giềng.

Đường đi những lách cùng lau,

Cha mẹ tham giàu ép uổng duyên con.

Duyên sao cắc cớ, hỡi duyên!

Cầm gương, gương tối, cầm vàng, vàng phai.

Đừng nài lương giáo khác dòng,

Vốn đều con Lạc cháu Hồng khi xưa.

Đôi ta như cái đòng đòng,

Đẹp duyên, nhưng chẳng đẹp lòng mẹ cha.

Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,

Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông.

Thân em như chẽn lúa đòng đòng,

Phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai.

Đất Quảng Nam chưa mưa đã thấm,

Rượu Hồng Đào chưa nhấm đã say.

Đồn rằng quan tướng có danh,

Cưỡi ngựa một mình, chẳng phải vịn ai.

Ban khen rằng:"Ấy mới tài",

Ban cho cái áo với hai đồng tiền.

Đánh giặc thì chạy trước tiên

Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra!

Giặc sợ, giặc chạy về nhà

Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân!

Đồng Đăng có phố Kỳ Lừa,

Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh.

Đèn Sài Gòn ngọn xanh ngọn đỏ

Đèn Mỹ Tho ngọn tỏ ngọn lu

Anh về học lấy chữ Nhu

Chín trăng em đợi mười thu em chờ.

Đèn nào sáng bằng đèn Sa Đéc,

Gái nào đẹp bằng gái Nha Mân,

Anh thả ghe câu lên xuống mấy lần,

Thương em đứt ruột, nhưng tới gần lại run.

Đồng Tháp Mười cò bay thẳng cánh,

Nước Đồng Mười lóng lánh cá tôm,

Muốn ăn bôn súng mắm kho,

Thì vô Đồng Tháp ăn no đã thèm,

E - Ê

Em như hoa gạo trên cây

Anh như một đám cỏ may bên đường.

Lạy trời cho cả gió sương,

Hoa gạo rụng xuống, lại luồn cỏ may.

Em liều một cái bánh bò

Còn nào chót chét,cặp giò chặt hai.

G

Gió đưa cây cải về trời,

Rau răm ở lại, chịu lời đắng cay.

Gió đưa cành trúc la đà,

Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương

Mịt mù khói tỏa ngàn sương

Nhịp chày Yên Thái mặt gương Tây Hồ.

Gánh cực mà đổ lên non,

Cong lưng mà chạy, cực còn theo sau.

Gà nào hay bằng gà Cao Lãnh,

Gái nào bảnh bằng gái Nha Mân?

Gái Tầm Vu đồng xu ba đứa,

Trai Thủ Thừa cưỡi ngựa xuống mua.

Gái Thái Bình lòng ngay dạ thẳng,

Trai bạc tình một cẳng về quê.

Gắng công kén hộ cốm Vòng

Kén chồng Bạch Hạc cho lòng ai vui

Gà khôn gà chẳng đá lang

Gái khôn gái chẳng bỏ làng gái đi.

H

Hoa thơm ai chẳng muốn đeo,

Người khôn ai nỡ cứ theo nặng lời.

Hoa thơm ai chẳng nâng niu,

Người khôn ai chẳng mến yêu mọi bề.

Hôm qua tát nước đầu đình,

Bỏ quên cái áo trên cành hoa sen.

Em được thì cho anh xin,

Hay là em (còn) để làm tin trong nhà.

Hòn đá đóng rong vì dòng nước chảy,

Hòn đá bạc đầu vì bởi sương sa.

Em với anh cũng muốn kết nghĩa giao hòa,

Sợ mẹ bằng biển, sợ cha bằng trời.

Em với anh cũng muốn kết tóc ở đời,

Sợ rằng mây bạc giữa trời mau tan.

Học trò xứ Quảng ra thi

Thấy cô gái Huế bỏ đi không đành

Hỡi cô tát nước bên đàng

Sao cô tát ánh trăng vàng đổ đi

I

Ích nước lợi nhà

L

Làm trai cho đáng nên trai,

Khom lưng chống gối gánh hai hạt vừng.

Lời nói chẳng mất tiền mua,

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Làm trai lấy được vợ hiền,

Như cầm đồng tiền mua được của ngon.

Làm trai quyết chí tu thân,

Công danh chớ vội, nợ nần chớ lo.

Lên non mới biết non cao,

Nuôi con mới biết công lao mẹ hiền.

Lục tỉnh có hạt Ba Xuyên,

Bạc Liêu chữ đặt, bình yên dân rày.

Mậu Thìn vốn thiệt năm nay,

Một ngàn hai tám, tiếng rày nổi vang.

Phong Thạnh vốn thiệt tên làng,

Giá Rai là quận, chợ làng kêu chung.

Anh em Mười Chức công khùng,

Bị tranh điền thổ, rùng rùng thác oan...

Lênh đênh ba mũi thuyền kề,

Thuyền ra Kẻ Chợ, thuyền về sông Dâu.

Lênh đênh ba bốn thuyền kề,

Chiếc ra Hà Nội, chiếc về sông Dâu.

Vì tằm em phải hái dâu,

Vì người lịch sự em ngồi rầu bên nong.

Lênh đênh chiếc bách giữa dòng,

Thương thân góa bụa phòng không lỡ thì.

Gió đưa cây trúc ngã quỳ

Ba năm trực tiết còn gì là xuân?

Lênh đênh qua cửa Thần Phù

Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm.

Làng tôi có lũy tre xanh,

Có sông Tô Lịch uốn quanh xóm làng.

Bên bờ vải nhãn hai hàng,

Dưới sông cá lội từng đàn tung tăng.

M

Muốn sang thì bắc Cầu Kiều

Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy.

Một cây làm chẳng nên non,

Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Mười năm lưu lạc giang hồ,

Một ngày tu tỉnh, cơ đồ lại nên.

Mấy đời bánh đúc có xương,

Mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng.

Mẹ già như chuối chín cây,

Gió lay mẹ rụng, con phải mồ côi.

Mình về có nhớ ta chăng,

Ta về ta nhớ hàm răng mình cười.

N

Nhà Bè nước chảy chia hai,

Ai về Gia Định, Đồng Nai thì về.

Nhớ ai bổi hổi bồi hồi,

Như đứng đống lửa như ngồi đống than.

Người đâu gặp gỡ làm chi,

Trăm năm biết có duyên đường hay không.

Nhiễu điều phủ lấy giá gương,

Người trong một nước phải thương nhau cùng.

Nực cười châu chấu đá xe,

Tưởng rằng chấu ngã ai dè xe nghiêng.

Ngoài miệng thì nói Nam mô,

Trong lòng thì chứa ba bồ dao găm.

Nghèo nhân nghèo nghĩa thì lo,

Nghèo tiền nghèo bạc chả lo là nghèo.

Ngó lên nuộc lạt mái nhà,

Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu

Nam Kì sáu tỉnh em ơi

Cửu Long chín ngọn cùng khơi một nguồn,

Sông Hương nước chảy trong luôn,

Núi Ngự danh tiếng cả muôn dặm ngoài.

Nước non lận đận một mình,

Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.

Ai làm cho bể kia đầy,

Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?

Ngang lưng thì thắt bao vàng,

Đầu đội nón dấu, vai mang súng dài.

Một tay thì cắp hỏa mai,

Một tay cắp giáo, quan sai xuống thuyền.

Tùng tùng trống đánh ngũ liên,

Chân bước xuống thuyền nước mắt như mưa.

Người ta rượu sớm trà trưa,

Thân em đi sớm về trưa cả đời.

Lạy trời ứng nghiệm một lời,

Cho em gặp được một người em thương.

Người ta bán vạn mua ngàn,

Thân em buôn bán cơ hàn vẫn vui.

Người ta đi đôi về đôi,

Thân em đi lẻ về côi một mình.

Người ta đi cấy lấy công,

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.

Trông trời, trông đất, trông mây,

Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm.

Trông cho chân cứng đá mềm,

Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng.

Núi cao chi lắm núi ơi,

Núi che mặt trời chẳng thấy người thương!

Nói chín thì nên làm mười

Nói mười làm chín kẻ cười người chê.

Người ta đi cấy lấy công

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề

Trong trời trông đất trông mây

Trong mưa trông nắng trông ngày trông đêm

Trông cho chân cứng đá mềm

Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng

O - Ô - Ơ

Ở đời muôn sự của chung,

Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi.

Ớt nào mà ớt chẳng cay,

Gái nào mà gái chẳng hay ghen chồng

Vôi nào là vôi chẳng nồng,

Gái nào là gái có chồng chẳng ghen.

Ở sao vừa được lòng người,

Ở rộng người cười, ở hẹp người chê

P

Phượng hoàng ở chốn cheo leo,

Sa cơ lỡ vận phải theo đàn gà.

Bao giờ gió thuận mưa hòa,

Thay lông đổi cánh lại ra phượng hoàng.

Phải duyên phải kiếp thì theo,

Cám còn ăn được, nữa bèo như anh.

Phấn son tô điểm sơn hà,

Làm cho rỡ mặt đàn bà nước Nam.

Phong lưu là cạm ở đời,

Hồng nhan là bẫy những người tài hoa.

Phượng hoàng đậu nhánh vông nem,

Phải dè năm ngoái cưới em cho rồi.

Ngã tư Chợ Gạo nước hồi,

Tui chồng mình vợ còn chờ đợi ai.

Q

Qua cầu ngả nón trông cầu,

Cầu bao nhiêu nhịp, ngả sầu bấy nhiêu.

Qua đình ngả nón trông đình,

Đình bao nhiêu ngói, thương mình bấy nhiêu.

Quảng Nam có núi ngũ hành,

Có sông Chợ Củi, có thành Đồng Dương.

Quan văn mất một đồng tiền,

Xem bằng quan võ mất quyền quận công.

Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân,

Nay anh học gần, mai anh học xa.

Lấy anh từ thuở mười ba,

Đến năm mười tám thiếp đà năm con.

Ra đường thiếp hãy còn son,

Về nhà thiếp đã năm con với chàng.

Quả cau nho nhỏ, cái vỏ vân vân,

Nay anh học gần, mai anh học xa.

Tiền gạo thì của mẹ cha,

Cái nghiên, cái bút thật là của em.

Quân tử là quân tử Tàu,

Ăn cơm thì ít, ăn rau thì nhiều.

R

Ra đi là sự đã liều,

Nắng mai phố lạ, mưa chiều thôn xưa.

Rồng vàng tắm nước ao tù,

Người khôn ở với người ngu bực mình.

Rượu nhạt uống lắm cũng say,

Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm.

Rủ nhau đi cấy đi cày,

Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.

Trên đồng cạn, dưới đồng sâu,

Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa.

Rủ nhau xuống bể mò cua,

Đem về nấu quả me chua trên rừng.

Em ơi chua, ngọt đã từng,

Non xanh, nước bạc ta đừng quên nhau.

Ruộng đồng mặc sức chim bay,

Nước sông lai láng cá bầy đua bơi.

Rừng có mạch, vách có tai,

Người trong chưa tỏ, người ngoài đã hay.

Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ,

Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc Sơn,

Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn,

Hỏi ai gây dựng nên non nước này?

Ra đi ngó trước ngó sau,

Ngó nhà thấy cột, ngó nhau thấy buồn.

Ra đường bà nọ bà kia,

Về nhà không khỏi cái nia cái sàng.

Ra đường võng lộng nghêng ngang,

Về nhà hỏi vợ cơm rang đâu rồi ?

Ra sông mới biết cạn sâu,

Ở trong lạch hói, biết đâu mà dò.

Ra về bụng nhớ người thương,

Tay vỗ thanh giường chép miệng thở than!

Ra về ruột nọ quặn đau

Nhơn sâm sắc uống mấy tàu cho nguôi.

Rau muống bắt cuống rau răm,

Làm chi đến nỗi chàng cầm cổ tay.

Rau răm đất cứng dễ bứng khó trồng,

Dù thương cho lắm cũng chồng người ta.

Rau răm hái ngọn còn tươi,

Lạng nghe anh nói mấy lời mà cay.

Kể chi những chuyện trước đây,

Lòng em tưởng những núi này, non kia.

Rèm xưa ba bức mành manh,

Mắt cô thế ấy tu hành được đâu.

Rồng chầu ngoài Huế, ngựa tế Đồng Nai,

Nước sông trong chảy lộn sông ngoài,

Thương người quân tử lạc loài tới đây.

Rồng nằm bể cạn phơi râu,

Mấy lời anh nói giấu đầu hở đuôi.

Ru con con ngủ cho rồi,

Mẹ ra chỗ vắng, mẹ ngồi than thân.

Ruộng ai thì nấy đắp bờ,

Duyên ai nấy gặp, đừng chờ uổng công.

Rủ nhau đi cấy đi cày,

Bây giờ khó nhọc, có ngày phong lưu.

Trên đồng cạn, dưới đồng sâu,

Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa.

Rượu lạt uống lắm cũng say,

Người khôn nói lắm, dẫu hay cũng nhàm.

Rượu nằm trong nhạo chờ nem,

Qua nằm thuyền vắng chờ em một mình.

Rừng như biển thánh khôn dò,

Nhỏ mà không học, lớn mò sao ra.

S

Số giàu đem đến dửng dưng,

Lọ là con mắt tráo trưng mới giàu.

Số giàu tay trắng cũng giàu,

Số nghèo chín đụn mười trâu cũng nghèo.

Sông sâu có thể bắc cầu,

Lòng người nham hiểm biết đâu mà mò.

Sông sâu còn có kẻ dò,

Lòng người nham hiểm ai đo cho tường.

Sông dài cá lội biệt tăm,

Phải duyên chồng vợ ngàn năm cũng chờ.

Ruộng ai thì nấy đắp bờ,

Duyên ai nấy gặp đừng chờ uổng công.

Số cô chẳng giàu thì nghèo

Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.

Số cô có mẹ có cha

Mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông.

Số cô có vợ có chồng,

Sinh con đầu lòng, chẳng gái thì trai.

Sông Vàm Cỏ nước trong thấy đáy,

Dòng Cửu Long xuôi chảy dịu dàng,

Ai về Mỹ Thuận, Tiền Giang,

Có thương nhớ gã đánh đàn năm xưa?

Sài Gòn có bến Chương Dương,

Có dinh Độc Lập có đường Tự Do.

T

Thời giờ ngựa chạy, tên bay,

Hết trưa lại tối, hết ngày lại đêm.

Đông qua Xuân lại đến liền,

Hè về rực rỡ, êm đềm Thu sang.

Giờ con chăm học, chăm làm,

Thì mai sau sẽ giỏi dang giúp đời.

Nước nhà mong đợi con ơi,

Hãy luôn ghi nhớ những lời thầy khuyên.

Trăm năm đành lỗi hẹn hò,

Cây đa bến cũ, con đò khác đưa.

Trăm năm bia đá thì mòn,

Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ.

Tốt gỗ hơn tốt nước sơn,

Xấu người đẹp nết, còn hơn đẹp người.

Trong đầm gì đẹp bằng sen,

Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng.

Nhị vàng bông trắng lá xanh,

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Ta về ta tắm ao ta,

Dù trong dù đục, ao nhà vẫn hơn.

Trứng rồng lại nở ra rồng,

Liu điu lại nở ra dòng liu điu.

Tay bưng dĩa muối chấm gừng,

Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau.

Thân em như hạt mưa rào,

Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.

Thân em như hạt mưa sa,

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.

Thân em như hạt mưa sa,

Hạt xuống giếng ngọc, hạt ra ruộng cày.

Thôi thà đừng biết cho xong,

Biết bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu.

Tròng trành như nón không quay,

Như thuyền không lái như ai không chồng.

Gái có chồng như gông đeo cổ,

Gái không chồng như mảnh gỗ long đinh.

Gỗ long đinh anh còn chữa được,

Chớ không chồng chạy ngược chạy xuôi,

Không chồng khổ lắm chị em ơi!

Thuyền ơi có nhớ bến chăng

Bến thì một dạ khăng khăng nhớ thuyền. (khăng khăng đợi thuyền.)

Tiếc thay hột gạo trắng ngần,

Đã vo nước đục, lại vần than rơm.

Tiếc thay hạt gạo tám xoan,

Thổi nồi đồng điếu lại chan nước cà.

Tóc mai sợi vắn sợi dài,

Lấy nhau chẳng đặng thương hoài ngàn năm.

Trách ai tính chuyện đa đoan,

Đã hái được mận lại toan bẻ đào.

Trách người quân tử vô danh,

Chơi hoa xong lại bẻ cành bán rao.

Trúc xinh trúc mọc đầu đình,

Em xinh em đứng một mình cũng xinh.

Thân tui thui thủi một mình,

Đêm đêm lạnh lẽo buồn tình lang thang.

Nếu ai nghĩ chuyện đá vàng,

Tôi xin được dạo cung đàn tình chung.

Thức khuya mới biết đêm dài,

Ở lâu mới biết lòng người có nhân.

Thương thay thân phận con tằm,

Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.

Thương thay lũ kiến li ti,

Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.

Thương thay hạc lánh đường mây,

Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.

Thương thay con cuốc giữa trời,

Dầu kêu ra máu co người nào nghe.

Thân em như trái bần trôi,

Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.

Thân em như củ ấu gai,

Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.

Ai ơi, nếm thử mà xem

Nếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi.

Thân em như tấm lụa đào,

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.

Thân em như cá giữa rào,

Kẻ chài, người lưới biết vào tay ai?

Thân em như cam quýt bưởi bòng

Ngoài tuy cay đắng trong lòng ngọt ngon.

Thân em như con hạc đầu đình,

Muốn bay chẳng cất nổi mình mà bay.

Thân em như ớt chín cây,

Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.

Thân em như giếng giữa đàng,

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.

Thân em như miếng cau khô,

Người thanh tham mỏng, kẻ thô tham dày.

Thân em như chiếc chổi đầu hè,

Để anh khuya sớm đi về chùi chân.

Thân em như cái cọc rào,

Mọt thì anh đổi, cớ sao anh phiền.

Thân em như cái sập vàng,

Anh như manh chiếu rách giữa đàng bỏ quên.

Lạy trời cho gió cả lên,

Cho manh chiếu rách trải trên sập vàng.

Thân em như trái xoài trên cây,

Gió đông, gió tây, gió nam, gió bắc,

Nó đánh lúc la lúc lắc trên cành,

Một mai rơi xuống biết đành vào tay ai?

Thân em như rau muống dưới hồ,

Nay chìm mai nổi biết ngày mô cho thành?

Thân em như đóa hoa rơi,

Phải chăng chàng thật là người yêu hoa?

Thân em như cánh hoa hồng,

Lấy phải thằng chồng như đống cỏ khô.

Thân em như cá trong lờ,

Hết phương vùng vẫy biết nhờ nơi đâu.

Thân em đi lấy chồng chung,

Khác nào như cái bung xung chui đầu.

Thân em như quả dưa tây,

Lâu lâu anh bóp cho lây nỗi buồn.

Thân em như thể cánh bèo,

Ngược xuôi xuôi ngược theo chiều nước trôi.

Thân em vất vả trăm bề,

Sớm đi ruộng lúa, tối về ruộng dâu.

Có lược chẳng kịp chải đầu,

Có cau chẳng kịp têm trầu mà ăn.

Thân em như cột đình trung,

Tay dơ cũng quẹt, tay phung cũng chùi.

Thân em như cúc mọc bờ rào,

Kẻ qua ngắt nhụy, người vào bẻ bông.

Thân em như miếng bánh xèo,

Nằm trong chạn bếp... biết mèo nào tha.

Thân em như tấm lụa điều,

Đã đông nơi chuộng lại nhiều nơi thương.

Thân em như cá trong bồn,

Không ăn có chịu, tiếng đồn oan chưa!

Thân em như cái chuông vàng,

Để trong thành nội có ngàn quân canh.

Thân anh như thể cái chày,

Bỏ lăn bỏ lóc chờ ngày dộng chuông.

Thân em chẳng đáng mấy tiền,

Vì tình em nặng, mấy nghìn cũng mua.

Thân em như mấy củ khoai,

Sáng sáng anh đói, anh nhai đỡ lòng.

Thân em như cỏ ngoài đồng,

Buồn thì anh nhổ, anh trồng rau răm.

Thân em như cánh chuồn chuồn,

Khi vui nó đậu, khi buồn nó bay.

Thân em như giọt nắng xuân,

Mơ vào cửa phủ thấm vần thơ anh.

Thanh Trì có bánh cuốn ngon,

Có gò Ngũ Nhạc có con sông Hồng.

Thanh Trì cảnh đẹp người đông,

Có cây sáo trúc bên đồng lúa xanh.

Trầu Bà Điểm xé ra nửa lá,

Thuốc Gò Vấp hút đã một hơi,

Buồn tình gá nghĩa mà chơi,

Hay là anh quyết ở đời với em?

Thương thay thân phận con rùa,

Lên đình đội hạc xuống chùa đội bia.

Thương thay cây quê giữa rừng,

Cay nồng ai biết, ngát lừng ai hay.

Thương thay thân phận đàn bà,

Hơn hai, ba tuổi vẫn là đàn em.

Trầu Đồng Nai trầu ăn nhả bã,

Thuốc Đồng Môn thuốc hút phà hơi.

Trầu nồng thuốc thắm ai ơi,

Gá duyên chồng vợ ở đời trăm năm.

Tháng chạp là tháng trồng khoai,

Tháng giêng trồng đậu, tháng hai trồng cà.

Tháng ba cày vỡ ruộng ra,

Tháng tư làm mạ mưa sa đầy đồng.

Ai ai cùng vợ cùng chồng,

Chồng cày vợ cấy trong lòng vui thay.

Tháng năm gặt hái đã xong,

Nhờ trời một mẫu năm nong thóc đầy.

Năm nong đầy em xay em giã,

Trấu ủ phân, cám bã nuôi heo.

Sang năm lúa tốt tiền nhiều,

Em đem đóng thuế, đóng sưu cho chồng.

Đói no có thiếp có chàng,

Còn hơn chung đỉnh giàu sang một mình.

Tháng giêng là tháng ăn chơi,

Tháng hai trồng đậu, trồng khoai, trồng cà.

Tháng ba thì đậu đã già,

Ta đi, ta hái về nhà phơi khô.

Tháng tư đi tậu trâu bò,

Để ta sắp sửa làm mùa tháng năm.

Sớm ngày đem lúa ra ngâm,

Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra.

Gánh đi, ta ném ruộng ta,

Đến khi nên mạ, thì ta nhổ về.

Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê,

Cấy xong rồi mới trở về nghỉ ngơi.

Cỏ lúa dọn đã sạch rồi,

Nước ruộng vơi mười, còn độ một hai.

Ruộng thấp đóng một gàu giai,

Ruộng cao thì phải đóng hai gàu sòng.

Chờ cho lúa có đòng đòng,

Bây giờ ta sẽ trả công cho người.

Bao giờ cho đến tháng mười,

Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta.

Gặt hái ta đem về nhà,

Phơi khô quạt sạch ấy là xong công.

Tháng giêng chân bước đi cày,

Tháng hai vãi lúa ngày ngày siêng năng.

Thuận mưa lúa tốt đằng đằng,

Tháng mười gặt lúa ta ăn đầy nhà.G

Tháng giêng ăn tết ở nhà,

Tháng hai cờ bạc, tháng ba hội hè.

Tháng tư đong đậu nấu chè,

Ăn tết đoan ngọ trở về tháng năm.

Tháng sáu buôn nhãn bán trăm,

Tháng bảy hôm rằm, xá tội vong nhân.

Tháng tám chơi đèn kéo quân,

Trở về tháng chín chung chân buôn hồng.

Tháng mười buôn thóc, bán bông,

Tháng một tháng chạp nên công hoàn thành.

Trời cho cày cấy đầy đồng,

Xứ nào xứ nấy trong lòng vui ghê.

Một mai gặt lúa đem về,

Thờ cha kính mẹ nhiều bề hiếu trung.

Trâu ơi ta bảo trâu này,

Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.

Cấy cày vốn nghiệp nông gia,

Ta đây trâu đấy ai mà quản công.

Thằng Sang nói chuyện lung tung

Thằng Trung nói chuyện mọi người dễ nghe

thằng Sang như con chó đẻ

Nó ngu hơn cả thằng điên giữa đường

U

Uốn cây từ thuở còn non

Dạy con từ thuở con còn ngây thơ

Ước gì sông rộng một gang,

Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.

Ước gì anh hóa ra gương,

Để cho em cứ ngày thường em soi.

Ước gì anh hóa ra cơi,

Để cho em đựng cau tươi trầu vàng.

Uốn tre uốn thuở còn măng,

Dạy vợ dạy thuở băn khoăn mới về.

Ước gì sông hẹp một gang,

Bắc cầu trải gấm cho chàng sang chơi.

V

Về ăn bánh đúc lá đa,

Người ơi người hỡi công cha ngày ngày.

Văn chương đựng không đầy lá mít,

Võ thì đá không bể nổi mảnh sành,

Nghe vua treo bảng cũng xòng xành ra thi.

Bảng đề không biết chữ chi,

Mài nghiên, mút bút có khi hết ngày.

Ví dầu dượng cháu người dưng,

Cháu cho dượng lấy dượng cưng suốt đời.

Văn chương phú lục chẳng hay,

Trở về làng cũ, học cày cho xong.

Sớm ngày vác cuốc thăm đồng,

Hết nước thì lấy gàu sòng tát lên.

Hết mạ ta lại quảy thêm,

Hết lúa ta lại mang tiền đi đong.

Nữa mai lúa chín đầy đồng,

Gặp về đập sảy bõ công cấy cày.

X

Xa xôi em chớ ngại ngùng,

Xa người, xa tiếng nhưng lòng không xa.

Xấu xa cũng thế chồng ta,

Dù cho tốt đẹp cũng ra chồng người.

Y

Yêu nhau yêu cả đường đi,

Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng.

Yêu nhau mấy núi cũng trèo,

Mấy sông cũng lội, mấy đèo cũng qua.

Yêu nhau cởi áo trao nhau,

Về nhà mẹ hỏi, qua cầu gió bay.

Yêu nhau củ ấu cũng tròn,

Ghét nhau thì củ bồ hòn cũng vuông.

Yêu nhau cau bảy bổ ba,

Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.

Những bài ca dao khác

Tiền trao cháo múc

Không tiền cháo trút trở ra

Tin nhau buôn bán cùng phịch nhau

Thiệt hơn, hơn thiệt, trước sau như lời

Thay gì lừa đảo kiếm lời

Một nhà ăn uống, tội trời riêng mang

Theo chi những thói gian tham

Pha phôi thực giả tìm đường dối nhau

Của phi nghĩa có giàu đâu

Ở cho ngay thật giàu sau mới bền

Mẹ già như chuối ba hương,

Như cơm nếp mật, như đường mía lau.

Đường mía lau càng lâu càng ngát,

Cơm nếp mật ngào ngạt hương say.

Ba hương lây lất tháng ngày,

Gió đưa mẹ rụng, con rày mồ côi.

Mẹ già như áng mây trôi,

Như sương trên cỏ, như lời hát ru.

Lời hát ru vi vu trong gió,

Sương trên cỏ khó vỡ dễ tan.

Mây trôi lãng đãng trên ngàn,

Gió đưa tan, hợp, hợp, tan, nao lòng.

Xem thêm

Liên kết

Wikipedia

Wikipedia có bài viết về:

Ca dao Việt Nam