Nguyễn Trãi
nhà chính trị, học giả, nhà thơ người Việt Nam, chức Nhập nội Hành khiển nhà Hậu Lê
Nguyễn Trãi (chữ Hán: 阮廌, 1380 – 19 tháng 9 năm 1442), hiệu là Ức Trai (抑齋), là một nhà chính trị, nhà văn, nhà văn hóa lớn của dân tộc Việt Nam. Ông đã tham gia tích cực cuộc Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo chống lại sự xâm lược của nhà Minh (Trung Quốc) với Đại Việt. Khi cuộc khởi nghĩa thành công vào năm 1428, Nguyễn Trãi trở thành một trong những khai quốc công thần của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê trong Lịch sử Việt Nam
Câu nói của Nguyễn Trãi
sửa- Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân, Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
Thơ Nôm
sửa- Công danh đã được hợp về nhàn,
Lành dữ âu chi thế nghị khen.
Ao cạn vớt bèo cấy muống,
Đìa thanh phát cỏ ương sen.
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc,
Thuyền chở yên hà nặng vạy then.
Bui có một lòng trung lẫn hiếu,
Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen. (Thuật hứng bài 24, Nguyễn Trãi toàn tập, NXB. Khoa học Xã hội, 1976) - Mạn thành kỳ 2, Ức Trai thi tập: 家有琴書兒輩樂，門無車馬故人疏。
- Phiên âm: Gia hữu cầm thư nhi bối lạc, Môn vô xa mã cố nhân sơ
- Thơ và danh ngôn về sách dịch: Nhà có sách đèn con cháu thích, Cửa không xe ngựa bạn bè thưa
- Con cháu chớ hiềm song viết ngặt
Thi thư thực ấy báu ngàn đời (Ngôn chí bài 9, Quốc âm thi tập) - Tích đức cho con hơn tích của,
Đua lành cùng thế mựa đua khôn.
Một niềm trung hiếu làm miều cả,
Hai quyển thi thư ấy báu chôn.(Tự thán bài 41, Quốc âm thi tập) - Án sách cây đèn hai bạn cũ Song mai hiên trúc một lòng xanh (Ngôn chí bài 6, Quốc âm thi tập)
- Bạn cũ thiếu đâu đèn liễn sách Tích đâu chẳng kén trúc mai vàng (Ngôn chí bài 12, Quốc âm thi tập)
Khác
sửa- Dám mong Bệ hạ yêu thương và nuôi dưỡng dân chúng, để nơi thôn cùng xóm vắng không có tiếng oán hận sầu than. (Lời khuyên dành cho Lê Thái Tông, theo Đại Việt sử ký toàn thư)
Câu nói về Nguyễn Trãi
sửa- Ức Trai tâm thượng quang Khuê tảo (Lê Thánh Tông, trong bài thơ chữ Hán Quân minh thần lương)
- Dịch nghĩa: Tâm hồn Úc Trai trong sáng như sao Khuê buổi sớm hoặc Văn chương Nguyễn Trãi lòng soi sáng