Lolita
tiểu thuyết của Vladimir Vladimirovich Nabokov
Lolita là một tiểu thuyết gây tranh cãi của tác gia Vladimir Nabokov, xuất bản lần đầu vào năm 1955.
Lolita
sửaLời tựa
sửa- "Lolita hay Lời thú tội của một gã đàn ông da trắng góa vợ", là hai tựa đề của tập bản thảo kì lạ mà người đang viết những dòng lời tựa này nhận được. "Humbert Humbert", tác giả của tập bản thảo, đã chết vì chứng nghẽn động mạch vành trong trại tạm giam vào ngày 16 tháng Mười một năm 1952, ít hôm trước khi phiên tòa xét xử dự định diễn ra.
- Cái biệt danh khác người của tác giả là phát minh của chính ông ta; và dĩ nhiên, chiếc mặt nạ này - mà qua đó, đôi mắt mê hoặc của ông ta dường như rực sáng - vẫn được giữ nguyên không cởi bỏ, đúng như ý nguyện của người đeo nó. Trong khi "Haze" chỉ vần điệu với họ thật của nhân vật nữ chính, tên của cô ấy lại đan chặt với từng sợi xơ giấy sâu kín nhất của cuốn sách đến độ không ai được phép thay đổi; và cũng không có lý do thiết thực nào để làm vậy (như độc giả sẽ tự thấy).
- Xin hãy bỏ qua cho kẻ đang viết những dòng bình luận này việc nhắc lại những gì đã từng được nhấn mạnh trong các cuốn sách và bài giảng của mình, cụ thể là «bất nhã» nhiều khi chỉ là từ đồng nghĩa với «khác thường», và tác phẩm nghệ thuật lớn thì dĩ nhiên bao giờ cũng độc đáo, và vì thế ngay bản thân nó ít nhiều đã là điều đáng kinh ngạc. Tôi không hề có ý định ngợi ca HH. Không nghi ngờ gì, ông ta kinh khủng, ông ta đáng khinh bỉ. Ông ta là một ca điển hình về bệnh phong hủi đạo đức, là hỗn hợp của hung bạo và hài hước, điều dường như ngược lại với nỗi khốn khổ cùng cực của ông ta, tuy nhiên cái đó cũng không làm cho người khác bị mê hoặc. Ông ta cực kỳ bốc đồng. Ông ta có nhiều phát biểu thiếu chín chắn và lố bịch về con người và cảnh vật đất nước này . Nhịp đập của sự thành thật tuyệt vọng vang lên trong suốt lời thú tội không thể xá miễn cho ông ta những tội lỗi xảo trá quỉ quyệt. Ông ta bất bình thường. Ông ta không phải là quý ông lịch lãm. Nhưng ma quái làm sao, cây vĩ cầm ngân nga của ông ta có thể gợi nên niềm trìu mến và thương cảm đối với Lolita, khiến ta vừa mê mẩn với cuốn sách, vừa ghê tởm chính tác giả của nó!
- Là hồ sơ bệnh án, "Lolita" chắc chắn sẽ trở thành tư liệu kinh điển trong giới tâm thần học. Là tác phẩm nghệ thuật, ‘Lolita’ vượt lên trên ý nghĩa chuộc tội của mình; và đối với chúng tôi, điều còn quan trọng hơn cả ý nghĩa khoa học và giá trị văn học là tác động đạo đức của cuốn sách đối với những độc giả nghiêm túc; vì trong lời tự sự đầy xót xa này, ẩn chứa bài học phổ quát; đứa bé nổi loạn, người mẹ vị kỉ, gã biến thái khát dục, họ không chỉ là những nhân vật sống động trong câu chuyện độc nhất vô nhị: họ cảnh báo ta về các khuynh hướng nguy hiểm; họ chỉ ra những cái xấu đang lộng hành. "Lolita" khiến tất cả chúng ta – các bậc cha mẹ, các nhà hoạt động xã hội, các nhà giáo dục – phải dốc toàn tâm toàn ý, với tinh thần cảnh giác cao và tầm nhìn xa rộng hơn nữa, cho nhiệm vụ nuôi dạy một thế hệ tốt đẹp hơn trong một thế giới an toàn hơn.
Phần một
sửa- Lolita, ánh sáng đời tôi, lửa dục lòng tôi. Lầm lỗi của tôi, linh hồn của tôi. Lo-lee-ta: đầu lưỡi lướt ba bước xuôi vòm miệng để vỗ nhẹ, tại bước ba, lên răng. Lo. Lee. Ta.
- Nàng là Lo, Lo đơn sơ, vào buổi sáng, đứng cao bốn foot mười inch, đi một chiếc tất. Nàng là Lola mặc quần dài. Nàng là Dolly ở trường học. Nàng là Dolores trên dòng điền tên. Nhưng trong vòng tay tôi, nàng lúc nào cũng là Lolita.
- Nàng có tiền thân nào không? Nàng có, quả thật nàng đã có. Thực tế, có lẽ chẳng có Lolita nào hết nếu tôi đã không yêu, vào mùa hè nọ, một cô bé khởi thủy nào đó. Ở một công quốc bên bờ biển. Ôi, khi nào nhỉ? Khoảng ngần ấy năm trước khi Lolita ra đời, và cũng bằng số tuổi của tôi mùa hè ấy. Quý vị có thể luôn luôn trông cậy vào kẻ giết người về cách trình bày lôi thôi rắc rối.
- Thưa quí bà và quí ông trong bồi thẩm đoàn, tang vật số một là cái mà những thiên thần thượng đẳng có đôi cánh tuyệt trần, những thiên thần hồn nhiên, không thấu đáo sự tình, đã ghen tị. Xin hãy nhìn cuộn gai rối ren này.
- Chương 1.
- Người mẹ rất ăn ảnh của tôi đã chết trong tai nạn dị thường (dã ngoại, sét đánh) khi tôi mới lên ba. Ngoại trừ chút hơi ấm vương vấn nơi ngõ cụt nào đó của quá khứ tối tăm, không chút gì về bà còn đọng lại ở các miền nông sâu của thung lũng ký ức, nơi mà, nếu quý vị còn chịu đựng được văn phong của tôi (tôi đang viết dưới sự giám sát), mặt trời tuổi thơ tôi đã lặn...
- Chương 2.
- Có hai kiểu ký ức thị giác: kiểu thứ nhất là khi bạn khéo léo tái tạo hình ảnh tại phòng xử lý ảnh của tâm trí, với đôi mắt vẫn mở (và lúc đó tôi hình dung ra Annabel bằng những thuật ngữ chung chung như: "da mật ong", "đôi tay mảnh dẻ", "tóc nâu cắt ngắn", "mi dài", "miệng rộng tươi rói"); và kiểu khác là khi bạn nhắm mắt lại, và gợi ngay lên trên vùng tối phía trong mí mắt, ảnh chiếu bản sao khách quan, hoàn hảo của gương mặt yêu dấu, một bóng ma bé nhỏ bằng những sắc màu chân thật nhất (và đó là cách tôi nhìn thấy Lolita).
- Chương 3.
- Bỗng nhiên chúng tôi lao vào yêu nhau, man dại, vụng về, khổ sở và không còn biết xấu hổ; vô vọng nữa, tôi phải bổ sung thêm như vậy, bởi lẽ nỗi khát khao điên cuồng muốn chiếm hữu lẫn nhau ấy chỉ có thể làm dịu bớt bằng cách uống cạn và hoà tan từng giọt linh hồn và thể xác của nhau; vậy mà chúng tôi lại không thể làm chuyện đó như lũ trẻ bụi đời lúc nào cũng dễ dàng kiếm được cơ hội thực hiện.
- Chương 3.
- Tôi cũng biết rằng cú sốc sau cái chết của Annabel càng làm tăng thêm nỗi thất vọng với mùa hè ác mộng ấy, biến nó thành rào cản thường trực cho mọi chuyện tình sau này trong những năm thanh xuân lạnh lẽo của tôi. Tâm hồn và thể xác chúng tôi hoà quyện vào nhau hoàn hảo đến mức độ mà lũ choai choai vô cảm, thực dụng, thô lỗ, xu thời ngày nay chắc chắn không thể hiểu nổi. Rất lâu sau khi nàng mất, tôi vẫn cảm thấy suy nghĩ của nàng bồng bềnh trôi qua suy nghĩ của tôi. Rất lâu trước khi quen biết, chúng tôi đã có những giấc mơ giống nhau. Chúng tôi tâm sự đủ thứ chuyện. Chúng tôi phát hiện những tương đồng kì lạ. Cùng trong tháng Sáu, cùng vào một năm (1919), con chim hoàng yến lạc đàn loạng choạng bay vào nhà nàng và nhà tôi, ở hai đất nước cách xa nhau. Ôi, Lolita, ước gì em yêu tôi như thế!
- Chương 4.
- Tôi dành phần cuối thời kỳ "Annabel" của tôi để kể lại lần hẹn hò không trọn vẹn đầu tiên giữa chúng tôi. Đêm ấy, nàng khéo léo trốn được sự theo dõi gắt gao của gia đình. Trong lùm cây mimosa với những chiếc lá mảnh mai run rẩy sau biệt thự nhà nàng, chúng tôi tìm được chỗ ngồi trên đống đổ nát còn sót lại của bức tường thấp bằng đá. Xuyên qua bóng đêm và những cành cây mỏng manh, chúng tôi có thể thấy các hoạ tiết arabesque trên ô cửa sổ sáng đèn, mà giờ đây, tô điểm thêm chút mực màu của ký ức bén nhạy, hiện lên trước mắt tôi hệt như những lá bài — có lẽ vì quân địch đang chúi đầu vào chơi bridge. Nàng run rẩy và co mình lại khi tôi hôn lên khoé môi hé mở và dái tai nóng bừng của nàng. Một chòm sao mờ ảo trên cao giữa bóng những chiếc lá thon dài; bầu trời sôi động ấy có vẻ cũng trần truồng giống nàng dưới chiếc đầm mỏng. Tôi ngắm gương mặt nàng trên nền trời, rõ nét lạ lùng, tựa như tự nó mờ mờ toả sáng. Đôi chân nàng, đôi chân sống động đáng yêu của nàng, chỉ khép hờ, và khi bàn tay tôi phát hiện thấy cái mà nó đi tìm, một vẻ mơ màng bí ẩn, nửa sung sướng, nửa đau đớn, thoáng hiện trên nét mặt trẻ thơ ấy. Nàng ngồi cao hơn tôi một chút, và hễ khi nào, trong cơn sướng khoái đơn độc, muốn quay qua hôn tôi, nàng lại nghiêng đầu với một cử động mơ màng, nhẹ nhàng, yếu ớt, gần như tội nghiệp, cặp đầu gối trần của nàng quắp lấy cổ tay tôi, siết chặt rồi lại buông lơi; đôi môi nàng run rẩy, biến dạng vì vị đắng của liều biệt dược bí ẩn nào đó, xuýt xoa thở nhẹ sát mặt tôi. Nàng cố làm dịu nỗi đau tình, trước tiên bằng cách miết chặt đôi môi khô cháy của mình lên môi tôi, rồi người tôi yêu ngả người, hất mạnh mái tóc ra phía sau, rồi lại đê mê cúi xuống gần, hé miệng để tôi mớm vào, trong khi ấy, với sự rộng lượng sẵn lòng cho nàng tất cả, trái tim, cổ họng, gan ruột, tôi đưa nàng nắm lấy cây vương trượng đam mê của tôi trong bàn tay vụng về của nàng.
- Chương 4.
- Giờ đây tôi muốn giới thiệu ý niệm như sau. Giữa tầm tuổi vào khoảng từ chín đến mười bốn xuất hiện các cô bé, hớp hồn nhiều lữ khách già hơn họ gấp đôi hoặc gấp nhiều lần tuổi, hé lộ bản chất thật của mình, bản chất tiên nữ (nghĩa là, quỷ quái); chứ không phải của con người; và tôi xin được đặt tên cho những vưu vật này là "nymphet".
- Chương 5.
- Chúng tôi yêu nhau với một tình yêu non dại, mà sự mãnh liệt khác thường của nó luôn luôn tàn sát cuộc đời người lớn.
- Chương 5.
- Bề ngoài, tôi có những quan hệ được gọi là bình thường với đám gái trần tục vú như quả bí ngô hay trái lê; bên trong, tôi bị thiêu đốt dần mòn bởi lò lửa địa ngục của dục vọng khi dõi theo từng nymphet lướt qua, các bé gái mà kẻ hèn nhát luôn cúi mình theo pháp luật như tôi không dám đến gần. Những người đàn bà tôi được phép dùng chỉ có tác dụng làm dịu cơn khát. Tôi đã tin là cảm giác tôi nhận được từ việc làm tình tự nhiên cũng hệt như cái mà những con đực to khoẻ cảm thấy khi giao hoan với bạn tình to khoẻ của chúng trong những cú dập đều đặn, nhịp nhàng vẫn làm rung chuyển thế giới. Khổ nỗi là các "quý ông" kia không thấy, mà tôi lại thoáng thấy được niềm khoái lạc sâu sắc gấp bội. Cơn mộng tinh mờ đục nhất của tôi còn ngàn lần chói sáng hơn tất cả những câu chuyện thông dâm mà nhà văn thiên tài nam tính nhất hoặc kẻ liệt dương giỏi giang nhất có thể hình dung ra.
- Chương 5.
- Ôi, Lolita của anh, anh chỉ còn chữ để mà chơi.
- Chương 8.
- Tôi chỉ muốn nhấn mạnh rằng, tìm được nàng là kết quả định mệnh của “công quốc bên bờ biển” trong quá khứ thống khổ của tôi. Mọi chuyện giữa hai sự kiện đó chỉ là chuỗi dò dẫm và vấp ngã, với những nguyên khởi lầm lỡ của niềm hoan lạc.
- Chương 10.
- Tôi biết mình đã đem lòng yêu Lolita mãi mãi; nhưng cũng biết nàng sẽ không mãi là Lolita.
- Chương 15
- Rồi nàng trườn vào vòng tay đang chờ đợi của tôi, rạng rỡ, thoải mái, mơn trớn tôi bằng đôi mắt dịu dàng, huyền bí, hư đốn, hờ hững, u ám của nàng – trên mọi phương diện, giống hệt con bé rẻ tiền nhất trong đám gái đẹp rẻ tiền. Vì đó là bọn mà các nymphet bắt chước theo – trong khi chúng ta rên rỉ và chết lặng đi.
- Chương 27.
- Và nàng là của tôi, nàng là của tôi, chìa khóa trong nắm tay tôi, nắm tay tôi trong túi quần tôi, nàng là của tôi.
- Chương 28.
- Trong lúc hăm hở gây ấn tượng cho tôi với thế giới của những đứa trẻ dẻo dai, nàng hoàn toàn không chuẩn bị cho đôi chút khác biệt giữa sinh lực của trẻ con và của tôi. Chỉ có sự kiêu hãnh mới ngăn trở nàng khỏi việc bỏ cuộc, vì, trong tình thế khó khăn kỳ quặc của mình, tôi giả bộ tột cùng đần độn và để mặc nàng làm gì thì làm – ít nhất là trong khi tôi có thể vẫn còn chịu đựng được chuyện đó. Nhưng thực sự thì đây là những vấn đề không liên quan; tôi không quan tâm chút nào với cái gọi là “tình dục”. Bất cứ ai cũng có thể hình dung được những yếu tố thú tính này. Một nỗ lực lớn hơn vẫy gọi tôi: xác định một lần dứt khoát những ma lực nguy hại của các nymphet.
- Chương 29.
Phần hai
sửa- Lolita, khi nàng muốn, có thể trở thành con bé hỗn xược làm người khác vô cùng bực tức. Tôi thực sự hoàn toàn không chuẩn bị tư tưởng cho những cơn buồn chán chẳng đâu vào đâu của nàng, những lời phàn nàn dữ dội và quá quắt, kiểu cách ủ rũ, ánh mắt lơ mơ, tư thế uể oải của nàng, và cái gọi là "ham chơi" – một cái đại khái giống như trò hề rối rắm mà nàng cho là bất khuất theo kiểu mấy thằng lưu manh nhãi ranh. Trong lòng, tôi thấy nàng là cô bé vô cùng truyền thống. Nhạc Jazz nóng bỏng ngọt ngào, khiêu vũ bốn cặp, kem phủ mứt mềm dính nhớp nháp, nhạc kịch, tạp chí phim ảnh và vân vân - đó là những mục hiển nhiên trong danh sách những thứ yêu thích của nàng. Có Chúa mới biết được tôi đã nhét bao nhiêu đồng năm xu vào những chiếc máy nghe nhạc tự động tuyệt đẹp vẫn bầu bạn cùng mọi bữa ăn của chúng tôi.
- Chương 1.
- Không có gì phũ phàng độc ác hơn một đứa trẻ được cưng chiều.
- Chương 3.
- Và thế là chúng tôi lăn bánh về phương Đông, tôi thấy lòng tan nát hơn là phấn chấn với việc thỏa mãn được niềm đam mê của mình, còn nàng hồng hào khỏe mạnh, tràng hoa giữa hai mỏm xương chậu của nàng vẫn còn gọn như của một cậu bé, mặc dù nàng đã cao thêm hai inch và nặng thêm tám pound. Chúng tôi đến khắp mọi nơi. Chúng tôi thực sự chẳng thấy được gì. Và hôm nay, tôi chợt thấy mình đang nghĩ là chuyến lãng du dài của chúng tôi chỉ quệt một vệt nhớt ngoằn ngoèo làm ô uế đất nước đáng yêu, cả tin, mộng mơ, rộng lớn mà hồi đó. nhìn lại, với chúng tôi không hơn một bộ sưu tập bản đồ quăn mép, những cuốn sách hướng dẫn du lịch nát tươm, những lốp xe cũ mòn, và những tiếng thổn thức của nàng trong đêm – từng đêm, từng đêm – ngay lúc tôi giả vờ ngủ.
- Chương 3.
- Chúng ta sống không chỉ trong thế giới của những ý niệm, mà còn trong thế giới người thật việc thật. Lời nói thiếu trải nghiệm là vô nghĩa.
- Chương 4.
- Ở Kasbeam, một ông thợ cạo rất già húi cho tôi một kiểu tóc dở ẹc: ông huyên thuyên về cậu con trai cầu thủ bóng chày của mình và cứ mỗi cú chạt bóng, lại nhổ toẹt vào gáy tôi, và thỉnh thoảng lại lấy vạt khăn choàng của tôi lau mục kính hoặc ngắt quãng điệu múa kéo lách cách để chìa cho tôi xem những mẩu cắt từ báo đã ố vàng, còn tôi thì bỏ ngoài tai, lơ đãng đến nỗi khi ông chỉ vào một tấm ảnh có giã đỡ giữa những lọ nước mĩ phẩm xam xám cũ mèm, tôi mới giật mình hiểu ra là tay cầu thủ bóng chày để ria mép kia đã chết từ ba mươi nay rồi.
- Chương 16.
- Tôi tự hào về một số hiểu biết khá đủ để khiêm tốn hiểu rằng mình không thể biết tất cả.
- Chương 23.
- Ta tìm em, Dolores, ta săn đuổi
Làn tóc nâu, đôi môi thắm lung linh
Năm ngàn cộng ba trăm ngày tuổi
Không nghề nghiệp. Em là tiểu minh tinh.- Chương 25.
- Ta đang hấp hối, Lolita, ta sắp chết
Chết vì hối hận, chết vì căm thù
Và ta lại nghe tiếng em kêu khóc thảm thiết
Và ta lại giơ nắm tay lông lá bù xù.- Chương 25.
- Chợt tôi nhận thấy là hắn đã nhận thấy hình như tôi không nhận thấy Anh Bạn thò ra từ dưới góc đằng kia của tủ. Chúng tôi lại vật lộn. Quấn chặt lấy nhau, chúng tôi lăn khắp mặt sàn như hai đứa trẻ to xác hậu đậu. Dưới chiếc áo ngủ, hắn trần truồng và lông lá, và tôi cảm thấy nghẹt thở khi hắn lăn lên trên tôi. Tôi lăn trên hắn. Chúng tôi lăn trên tôi. Chúng tôi lăn trên hắn. Chúng tôi lăn trên chúng tôi.
- Chương 35.
- Tôi muốn quyết định sau đây của tôi có tất cả hiệu lực pháp lí với bệ đỡ của một di chúc được kí một cách hợp thức: tôi muốn tập hồi ức này chỉ được xuất bản khi Lolita không còn nữa.
Như vậy, không ai trong hai chúng tôi còn sống khi độc giả mở cuốn sách này. Nhưng trong khi mạch máu còn dập trong bàn tay cầm bút này, em vẫn còn là một phần của vật chất đầy ân phước như tôi, và tôi vẫn còn có thể trò chuyện với em từ đây cho đến Alaska. Hãy chung thủy với Dick của em. Đừng để kẻ khác đụng vào em. Đừng nói chuyện với người lạ. Tôi hi vọng em sẽ yêu đứa con nhỏ của em. Tôi hi vọng đó sẽ là một bé trai. Cái cậu thanh niên chồng em, tôi hi vọng cậu ta sẽ luôn luôn đối xử tốt với em, bởi vì nếu không, hồn ma của tôi sẽ ập xuống cậu ta như một đám khói đen, như một gã khổng lồ cuồng dại, và xé tơi cậu ta thành từng thớ thần kinh. Và đừng có thương hại cho C.Q. Phải chọn giữa hắn và H. H., và H. H. cần được tồn tại thêm ít nhất là vài tháng để làm cho em sống trong tâm trí những thế hệ mai sau. Tôi nghĩ đến những con bò rừng auroch và những thiên thần, đến bí quyết của những sắc tố trường cửu, những bài xonnê tiên tri, nghệ thuật như là nơi ẩn náu. Và đó là sự bất tử duy nhất mà em và tôi có thể chia sẻ cùng nhau, ơi Lolita của tôi.
- Chương 36.
Về một cuốn sách nhan đề Lolita
sửa- Sau khi Olympia Press ở Paris xuất bản cuốn sách, một nhà phê bình Mĩ nêu ý kiến rằng Lolita là kí sự về cuộc tình của tôi với tiểu thuyết lãng mạn. Nếu thay cụm từ "tiểu thuyết lãng mạn" bằng "tiếng Anh" thì sẽ khiến công thức sang nhã ấy chính xác hơn.
- Bi kịch riêng tư của tôi, vốn dĩ không thể và thực nên không nên liên quan đến bất kì ai, là phải bỏ đặc ngữ tự nhiên của tôi, tiếng Nga phóng khoáng, phong phú và cực kì dễ khiển của tôi để dùng một thứ tiếng Anh hạng hai.
- Mọi người đều biết tôi rất ghét dùng biểu tượng và ngụ ngôn (phần vì mối hiềm cũ của tôi với cái trò tà giáo của Freud, phần vì tôi kinh tởm những khái quát hóa do các nhà huyền thoại học và xã hội học văn học chế ra), vậy mà một biên tập viên thông minh về các mặt khác, nhưng trong trường hợp này, mới đọc lướt phần đầu đã nhận định Lolita là "Châu Âu già hủ hóa châu Mĩ trẻ", trong khi một tay đọc lướt khác lại thấy trong đó hình ảnh của "Châu Mĩ trẻ hủ hóa châu Âu già.".
- Trong tầm trí nhớ của tôi, thoáng run rẩy sơ khởi của cảm hứng, cách nào đó, dược dấy lên bởi một bài báo về câu chuyện một con khỉ ở Vườn Bách Thảo, sau nhiều tháng được một nhà khoa học khéo léo dỗ dành, đã sản sinh ra bức họa chì than đầu tiên được sáng tạo bởi một con thú: bức kí họa này thể hiện những song sắt rào quanh chuồng con vật tội nghiệp.
- Trang reviewsach.net đánh giá: "Lolita giống như “Ulysses” của James Joyce hay “Vụ án” của Franz Kafka, “Đi tìm thời gian đã mất” của Marcel Proust,… đều là những “kiệt tác điên rồ” khiến các giáo sư hàng đầu thế giới phải vắt óc tìm cho ra được ý nghĩa thực sự sau từng con chữ."